Eerste editie IJsselbiënnale: een kunstroute langs de mooiste rivier van het land!

De eerste editie van de IJsselbiënnale vond afgelopen zomer plaats: een kunstroute met maar liefst 26 kunstwerken van kunstenaars uit binnen- en buitenland. De route meandert langs de rivier de IJssel. De kunstwerken bevonden zich op bijzondere locaties in het landschap en in de historische Hanzesteden. In uiterwaarden en bij sluizen, steenfabrieken en landgoederen; daar waar je de IJssel kunt zien, ruiken en proeven.

De IJsselbiënnale brengt een ode aan de IJssel, de mooiste rivier van Nederland. Door met kunst als aanjager het verhaal van de rivier te vertellen, samen met de regio. Het idee is in 2013 ontstaan om tweejaarlijks een beeldenroute van nationale en internationale kunstenaars in de openbare ruimte, op de mooiste plekken van de regio te tonen. In 2017 is de eerste editie een feit. Het volledige programma is te vinden op de website van de IJsselbiënnale.

Thema eerste IJsselbiënnale
Als gevolg van de klimaatverandering wereldwijd is ook de IJssel de afgelopen jaren ingrijpend veranderd. Daarom vragen we kunstenaars in te gaan op oorzaken en gevolgen van klimatologische veranderingen in de IJsselvallei. Onderwerpen als de maakbaarheid van de natuur, hoog water en overstromingen leiden tot kunstwerken met dromen, wensbeelden of nietsontziende doemscenario’s. 

Het klimaat verandert – de kunst meandert
Voor kunstenaars is het Nederlandse rivierenlandschap een bron van inspiratie. Landschapskunst kent een lange traditie in het kunstklimaat. De verhouding van kunstenaars tot de natuur, tot het landschap, is aan voortdurend wisselende omstandigheden onderhevig. De kunst verandert met het landschap mee.

Door klimaatverandering zijn in de rivierenloop van Nederland al tien jaar forse ingrepen gepleegd. Vanaf 2007 is ‘Ruimte voor de Rivier’ een project van Rijkswaterstaat waarin het rivierenlandschap drastisch wordt aangepast. Dat gebeurt vanuit allerlei infrastructurele motieven als veiligheid en ‘ruimtelijke kwaliteit’.  Het levert een nieuw beeld op en het gaat soms ten koste van het bestaande beeld waar veel Nederlanders aan gehecht zijn.

De rivier ervaren we vooral als landschappelijk, maar er is zoveel meer mee verbonden: industrie, economie, landbouw, veeteelt, visserij, transport, architectuur, scheepvaart, toerisme enzovoort. In beginsel is een rivier ‘een natuurlijke waterloop’ maar die is In Nederland op alle mogelijke manieren naar onze hand gezet, zelfs als we besluiten het water hier en daar de vrije hand te geven.

De vraag van de IJsselbiënnale is hoe kunstenaars hierop reageren. Onderwerp van hun verbeelding is de IJsselvallei van Doesburg tot Kampen. Zesentwintig kunstenaars uit binnen- en buitenland kregen de uitnodiging om op speciale locaties een landschapswerk te maken. De relatie tussen de rivier als natuurlijk gegeven en als een door mensen beheerste waterweg in een klimatologisch veranderlijk tijdperk is het uitgangspunt voor de kunstenaars. Zij laten zien dat er tal van manieren zijn om je met veranderingen te verhouden, ook als je ze niet in de hand hebt. Bij een meanderende rivier als de IJssel weet je nooit precies wat je na de volgende bocht te wachten staat. Het perspectief verandert voortdurend. Ook de kunst meandert. Samen met de musea in de steden langs de rivier laat deze unieke manifestatie zien hoe kunstenaars onze veranderlijke verhouding met de IJssel verbeelden.

Alex de Vries

2 maart 2017