Intonarumori en replica’s
Samen met cultuurfilosoof John Heijmans heeft geluidskunstenaar Wessel Westerveld onderzoek gedaan naar de oorspronkelijke Intonarumori (lawaaimachines) van Italiaanse schilder, componist en instrumentenbouwer Luigi Russolo. In 1913 publiceerde deze zijn futuristisch manifest L'arte dei rumori (The Art Of Noise) en hetzelfde jaar bouwde hij zijn eerste instrumenten, die hij Intonarumori noemde. De Intonarumori stonden tijdens de Tweede Wereldoorlog te verstoffen in een atelier in Parijs en zijn daar vernietigd in een bombardement. Het manifest L'arte dei rumori en de Intonarumori lijken nogal 'entartet' te zijn, waardoor ze moeilijk te rijmen zijn met de fascistische bijsmaak van het futurisme en Russolo zelf.

Vanuit het onderzoek van John Heijmans en Wessel Westerveld ontstond het idee om replica's te bouwen. Deze serie replica's zijn nu in gebruik door de Veenfabriek in Leiden. Daarnaast maakte Wessel Westerveld ook een aantal eigen variaties op de Intonarumori, welke te zien zijn in deze tentoonstelling.

Wessel Westerveld
Wessel Westerveld studeerde in 2006 af aan de kunstacademie AKI. Tijdens deze studie begon hij met het bouwen van machines. Aanvankelijk lag de nadruk op de esthetiek van het mechaniek, maar later ging ook het geluid een steeds grotere rol spelen en bouwde hij vooral instrumenten. Zo ontstonden mechanische orkesten waarmee hij optrad in binnen- en buitenland. Naast vele solo optredens waren er ook samenwerkingen met TokTek, Pierre Bastien, Lukas Simonis, Michiel van de Weerthof en Yuri Landman.

Entartete kunst
Entartete Kunst is een Duitse term die in nazi-Duitsland (1933-1945) werd gebruikt om kunst aan te duiden die niet aan de eisen van het nationaalsocialistische regime voldeed. Het ging vooral om joodse en moderne kunst uit die tijd. Het betrof een campagne van de NSDAP om de Duitse kunstwereld onder haar controle brengen, zodat deze voor propagandistische doeleinden van de staat kon worden ingezet. Naast specifieke kunstenaars of kunstwerken werden ook meerdere artistieke bewegingen in hun geheel als ‘ontaard’ beschouwd tijdens het naziregime in Duitsland, zoals Dadaïsme, Expressionisme, Fauvisme, Impressionisme, Kubisme en Surrealisme.

De term entartet werd ook voor muziekstromingen als jazz, atonale muziek, en alle muziek van joodse componisten gebruikt. Het begrip atonale muziek werd opgerekt. Niet alleen de echte atonale muziek was entartet, maar ook muziek zonder duidelijke toonsoort of moderne muziek. Ook Russische, Franse, Tsjechische en Finse muziek werd niet meer gespeeld. Jazz was verboden, evenals andere ‘obscene’ dansmuziek, muziek met ‘negerklanken en -ritmes’ en Amerikaanse dansen zoals de Charleston. Het was voor het eerst in de geschiedenis dat ras bepaalde of muziek goed of niet goed was.

Programma Bang voor Kunst
Bang voor Kunst legt verbindingen en trekt parallellen tussen de geschiedenis van de entartete kunst/musik en de actualiteit. Tot de eerste signalen van een totalitair regime behoren het onderdrukken of marginaliseren van wetenschappers, journalisten en kunstenaars. Waarom moet kunst aan banden gelegd worden? Wat voor een impact zou een verarmd cultureel landschap op de samenleving hebben? Waarom en voor wie kan kunst iets zijn om bang van te zijn? Welke kracht schuilt er in? En hoe kunnen we deze kracht vandaag de dag aanwenden zodat we moreel juist niet terug glijden naar een jaren 30 klimaat vol angstretoriek? Juist in het kader van 75 jaar vrijheid lijkt het ons goed om hierbij stil te staan.

terug naar de vorige pagina