Sabine Winters, wetenschapper en filosoof, opende zaterdag 23 maart de tentoonstelling 'De tijd zal het leren' van Koen Kievits.  

Ik wil u vragen om even om u heen te kijken. Wie staat er naast u? Links van u, rechts van u? Welke schoenen draagt u? Heeft u al naar het dak gekeken, naar de vloer, naar de ruimte waarin we nu zijn samengekomen? En wat denkt u dat hier over 100 jaar nog van over zal zijn? Wie zal hier dan nog zijn? Wat ons mensen betreft, kunnen we wel met enige zekerheid stellen dat we er dan niet meer zijn, of wellicht als u dat prefereert, in een andere vorm. Het gebouw, dat iets robuuster is tegen de tand des tijds, zal misschien een nieuw dak hebben. De vloer zal opnieuw gelegd en gelakt zijn. De werken van Koen, die hier nu hangen, zijn misschien te bewonderen in een museum, in bezit van een privé collectie, of zijn opgegaan in een andere vorm. Zonder dat iemand precies weet wanneer of hoe dat is gebeurd.

De tijd zal het leren. Is ook de titel van deze expositie.

 

Opening 'De tijd zal het leren'

 

Het idee achter de uitspraak is vrij duidelijk: het suggereert dat sommige dingen niet onmiddellijk duidelijk zijn en dat het nodig is om af te wachten en de tijd zijn werk te laten doen voordat de waarheid of het resultaat aan ons kenbaar wordt. Tegelijkertijd draagt de uitdrukking ook een soort weemoed met zich mee, het menselijke verlangen naar zekerheid en de erkenning dat sommige dingen simpelweg niet direct kunnen worden begrepen of opgelost. "De tijd zal het leren” heeft betrekking heeft op wat nog komen gaat.

De vier werken van Koen die hier tentoon hangen, verkennen thema's van tijd en verandering en werpen indirect vragen op over onze perceptie van tijd. Onze zintuigen zijn de brug tussen tijd en ruimte, maar we zijn vaak niet goed of zelfs blind in het opmerken van geleidelijke veranderingen.

 

'I remember, mountains' | Koen Kievits

 

Vanuit dit perspectief fungeren de werken van Koen als een verlengstuk van onze perceptie van tijd. Ze dienen als bemiddelaar tussen het onwaarneembare en hetgeen wat zich toch, onder onze neus voltrekt. Neem de schijnbare onveranderlijkheid van een berglandschap. Door hun enorme omvang en stabiele karakter lijkt het alsof bergen onveranderlijk en onbeweeglijk zijn. Toch zijn bergen wel degelijk onderhevig aan veranderingen. Gedurende miljoenen jaren vormen, vervormen en verdwijnen bergen, allemaal buiten het bereik van het vluchtige menselijke oog. ‘I Remember Mountains’ is een van die werken, waarin Koen die ervaringen vertaalt die ons anders zouden ontgaan. De serie bestaat uit eeuwenoude foto's waarop bergen centraal staan. Koen heeft het landschap op deze foto's als het ware gemanipuleerd door krassende gereedschappen te gebruiken, waardoor de bergen lijken te zijn geërodeerd. De foto's zijn getransformeerd tot een sculptuur waarin datgene wat onveranderlijk lijkt, aanwezig is in afwezigheid.

In een foto wordt de wereld gevangen, de tijd vastgelegd, waarbij Koen de vraag stelt: Hoe laat je de tijd ontsnappen? Hoe bevrijd je de wereld uit dat ene moment waarin het gevangen is? In de werken is de betekenis van een foto niet langer gebonden aan een specifiek moment, maar eerder aan een idee of een gevoel dat zich uitstrekt over tijd en ruimte. De werken van Koen breken met de gevangenis van het moment en het creëren van beelden waarbij de tijd niet langer een strikte scheiding vormt tussen verleden, heden en toekomst. Een grote zwarte print dient als basis, terwijl schuurpapier fungeert als kwast, de beschadiging van het doek als verf. Het is een letterlijke afdruk van het hier en nu, maar tegelijkertijd een raam op een oneindig en tijdloos universum, vol met sterren en sterrenstelsels.

Door vernietiging, komt iets nieuws tevoorschijn. Fijn poederachtige zand stroomt van de ene wereld naar de andere. We kijken naar een sculptuur, een performance en uiteindelijk een installatie. Maar wanneer precies ondergaat het werk deze transformatie? Wanneer is het werk niet meer wat het was? Wanneer is het in zijn nieuwe vorm? Of is het in essentie altijd hetzelfde werk gebleven?  Koen verweeft tijd en ruimte door middel van vormverandering. Een van de meest intieme voorbeelden hiervan is "I'm at a Loss". Het doel van dit werk, zo vertelde Koen mij, was om te onderzoeken hoe ver te kunnen gaan met het medium fotografie, tot het geen fotografie meer zou kunnen zijn. Door het eindeloze krassen is het lichtgevoelige fotopapier niet lichtgevoelig meer en het is daarmee verloren gegaan in zijn functie. Is het nog foto? Het werk, kan niet meer zijn wat het wilde zijn. Het werk is verloren – en paradoxaal genoeg is daarmee het onderzoeksdoel van Koen bereikt. Het werk voltooid- voor Koen zelf lijkt het zowel een eindpunt als een startpunt te zijn. 

 

Detail 'The nature of images' | Koen Kievits

 

De volgende stap is een masteropleiding aan Minerva in Groningen en belooft verdere ontwikkeling in conceptueel werk, met een focus op schilderkunst. Misschien zelfs een samensmelting van schilderkunst en fotografie? Wie zal het zeggen. De tijd zal het leren.

Over 100 jaar zal deze ruimte hoogstwaarschijnlijk getransformeerd zijn, samen met ons en de wereld om ons heen. In de context van bergen en sterren is 100 jaar slechts een fractie van een ogenblik. Daarom is leven in het moment en het koesteren van de ervaring de enige houvast.
Dank u allen voor uw aanwezigheid en uw aandacht. Ik nodig u van harte uit om de werken te verkennen, en terwijl u dat doet, even de tijd te verliezen.

Sabine Winters
d.d. 23 maart 2024

De tentoonstelling 'De tijd zal het leren' is te zien tot en met 5 mei 2024. Lees meer >>

 

Over Sabine Winters
Sabine Winters werkt als freelance wetenschapsfilosoof, docent en onderzoeker met een sterke focus op de filosofie van de ruimte. Sabine is extern PhD kandidaat aan de Universiteit Utrecht, Philosophy and History of Science, waar ze onderzoek doet naar de kenniswaarde van verbeelding in de ruimtewetenschap. Naast haar werk als onderzoeker en freelancer programmeert Sabine kunst en technologie bij theater de Lindenberg in Nijmegen, doceert ze filosofie aan de ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten, verzorgt ze lezingen over film en filosofie, en creëert ze interdisciplinaire onderzoeksprogramma’s op het gebied van kunst en technologie. Ze is oprichter van het filosofieplatform en stichting Future Based.

www.sabinewinters.nl