Sietse Hagenbeek is eerstejaars student Docent Beeldende Kunst en Vormgeving aan ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten in Arnhem. Hij is door Kunstenlab uitgenodigd om de tentoonstelling Bang voor Kunst te bekijken. Onderstaande tekst bevat zijn bevindingen.

Het eerste dat me opviel in de tentoonstelling Bang Voor Kunst is het grote contrast tussen de metalen instrumenten en de banier met de tekst: “RECHTEN WILDERS WEB WINKEL.NL TE KOOP.” Terwijl ik de eerste indrukken verwerkte, ontdekte ik dat ik naast de zaaltekst over de tentoonstelling stond. Ik begon te lezen en ontdekte dat alle kunstwerken in de ruimte met Entartete Kunst te maken hadden. Entartete Kunst is een Duitse term die in nazi-Duitsland (1933-1945) werd gebruikt om kunst aan te duiden die niet aan de eisen van het nationaalsocialistische regime voldeed. Met deze informatie ging ik nogmaals de ruimte in om te kijken waar in de werken ik Entartete Kunst kon ontdekken. 

Het volgende werk dat ik bekeek was de collectie aan merchandise van Domenique Himmelsbach de Vries genaamd wilderswebwinkel.nl. In de ruimte staan een aantal blauwe kratten met bedrukte koopwaar, er hangen een aantal posters op de muur, samen met de banier die ik eerder beschreef en een TV met een Powned-reportage over het werk van Himmelsbach de Vries. Al deze losse onderdelen maakten deel uit van het werk. Althans, daar ga ik vanuit. De stellage met blauwe kratten zagen er namelijk uit alsof ze daar met een heftruck neer waren gezet en stonden te wachten om verplaatst te worden. Ik besloot om de video te bekijken om wat meer duidelijkheid te krijgen waar het werk over ging. Daar ontdekte ik dat Wilderswebwinkel.nl een collectie aan verkoopwaar is met Geert Wilders als thema. Himmelsbach de Vries verkoopt dit aan Wilders-stemmers. Wilders had namelijk gezegd dat hij geen subsidie meer naar de kunstsector wil sturen en dat kunst een linkse hobby is. Wilders entart als het ware moderne kunst en de reactie van Himmelsbach de Vries daarop is dat hij dat toegeëigend. Hij speelt in op de uitspraak van Wilders door zelf kunst incognito te verkopen aan mensen die stemmen op Wilders zodat hij Wilders-stemmers, zonder dat ze het doorhebben, meesleurt in de “linkse hobby”. Toen ik de video een stuk of vier keer achter elkaar had gezien begon dit balletje te rollen en kon ik hardop lachen. Toe-eigening van entarting speelt hier een zeer belangrijke rol. Het feit dat Powned, een overwegend populistische omroep, deze reportage heeft gemaakt en de kunstenaar een podium geeft is ook zeer typisch. Bovendien versterkt dit de schijnbaar willekeurige plaatsing van de toren aan blauwe kratten met de merchandise.

Het derde werk in de tentoonstelling Bang voor Kunst is van Olphaert den Otter. Hij schilderde acht schilderingen waarin hij confronterende landschappen vastlegt. De acht werken laten een landschap zien wat is aangetast door de mens als oorzaak van corruptie en onverschilligheid jegens de natuur. Door de mens weg te laten uit de voorstelling geef je als toeschouwer niet de schuld aan de mens, maar wordt de aantasting van de natuur onderdeel van het landschap. Daarmee idealiseert Den Otter onder andere thema’s als corruptie, klimaatverandering en bekritiseert hij de entarting van de natuur door de mens.

Toen ik de werken aan het eind van mijn bezoek aan elkaar kon koppelen en nog even een laatste zwieper aan de Intonarumori gaf, keek ik nog even de ruimte in. De tentoonstelling zette me aan het denken. De werken van den Otter, Himmelsbach de Vries en Westerveld laten zien dat je entarting kan benaderen vanuit verschillende invalshoeken en dat Entartete kunst ook in de huidige tijd relevant is. Het doet je als kijker namelijk beseffen dat vrije expressie in kunst en cultuur niet altijd vanzelfsprekend is en ook in deze tijd nog door velen als minderwaardig wordt gezien. Zo kan je al wel weer op het terras zitten maar zijn kunstruimtes nog gesloten. Volgens minister Hugo de Jonge kan je namelijk net zo goed thuis ‘een DVD’tje’ opzetten. Gelukkig mogen de kunstruimtes binnenkort weer open, zodat iedereen zelf die keuze kan maken.