Matthijs Bosman is de oprichter van Superland, hij is directeur, kassière en vakkenvuller in één, hij is dus de enige medewerker. Volgens hem is de supermarkt een overbodige schakel tussen boer en consument die te weinig geld betalen bij de inkoop voor het product van de boer. Stel nu dat de boer direct zou kunnen verkopen, dan behoort de intensieve veehouderij volgens Matthijs Bosman tot de verleden tijd. In het kader van ons project Natural Farm Lab zocht deze kunstenaar naar een richting voor natuurlijk veehouden, en Superland is daarvan de uitkomt.
Is Natuurlijke Veehouderij een belangrijk onderwerp voor jou?
Jazeker! Het is heel duidelijk dat we niet zo door kunnen gaan met landbouwbedrijven. Daarin wordt volgens mij de rol van de consument onderschat. De Nederlandse burger eet nu dat wat voor handen is, wat makkelijk te verkrijgen is. Daarin kunnen veranderingen dus ook heel makkelijk gemaakt worden, zeker als de consument het snapt. Het klopt niet dat boeren tonnen moeten lenen om ons vervolgens goedkoop te voeden. De huidige landbouw legt ook nog eens een enorme druk op het milieu. Het is voor boer en omgeving niet meer houdbaar, en ik denk dat iedereen dat kan begrijpen. Alleen moeten we niet praten in problemen, maar in oplossingen.
Hoe ziet zo’n oplossing er dan uit?
Wat ik probeer te doen is een idee vasthouden, en dat is Superland. Een Supermarkt zonder klanten, een supermarkt waar geen eten te koop is. En ik ben zowel de directeur als de vakkenvuller, de inkoper en kassière in 1. Het idee is simpel. Als boeren een betere opbrengst zouden krijgen voor hun producten, dan zouden ze geen intensief agrarisch bedrijf hoeven te hebben. Als het dus lukt om een supermarkt te starten waar directe handel mogelijk is tussen consument en boer voor een goede prijs, dan is een supermarkt overbodig. Superland is dus een fictieve supermarkt waarmee ik mensen wil uitnodigen om mee te denken over een verkorting van de keten tussen zonder supermarkt. Superland biedt dus niet dé oplossing, maar wel een mogelijke oplossing.
Wat is je grootste uitdaging in dit project?
Mijn grootste uitdaging is om aan de ene kant een relevante bijdrage voor dit probleem en om tegelijkertijd het kunstenaarschap niet uit het oog verliezen. Ik wil ook een verhaal brengen zodat het ook een soort spiegel is. Ik wil wel gewoon kunst blijven maken. Dat is aan mezelf de grootste opdracht. Wat ik daarin heel leuk vind is om een oplossing te presenteren als een soort pareltje. Natuurlijk is er veel tegen mijn oplossing in te brengen. Als de wereld heel erg vanuit problemen denkt dan kan je het eigenlijk nooit goed doen. Maar als we hetzelfde menselijke vermogen inzetten dat geleid heeft tot deze immense voedselindustrie, dan kan er ook een indrukwekkende oplossing komen, daar ben ik van overtuigd.
Denk je dat een Nederland zonder supermarkt realistisch is?
Ja, Nederland heeft langer zonder supermarkt gefunctioneerd dan met dus ik denk zeker dat dat realistisch is. Daarnaast denk ik dat een kort ketensysteem minder tijd gaat kosten dan diverse keren naar de supermarkt te gaan. Er gaan bijvoorbeeld iedere dag hartstikke veel mensen naar hetzelfde bedrijventerrein om te werken. We zouden bijvoorbeeld een idee kunnen bedenken dat een boer op zo’n plek zijn spullen aanbiedt zodat het voor hem ook rendabel is. In dit stadium hoef ik daar ook niet een oplossing voor te weten om het ter sprake te brengen. Je moet af en toe ook kunnen benoemen dat er iets mis is. Zo gooi je het brede denken open.
Moeten we voor een pak melk, aardappels en groente elke dag een uur vrij maken om deze te kopen direct van een boer?
Ik vind wel dat je echt moet blijven denken vanuit de drukke consument. Ik ben het er helemaal mee eens dat we het niet leuk gaan vinden om drie uur op een boerderij te spenderen, vervolgens met wortels waar de modder nog aan zit thuis te komen. Zo zijn we niet meer gewend om te leven. Ik denk wel dat het helemaal niet zo erg zou zijn om iets meer tijd te besteden om voedsel te krijgen. Als je kijkt naar de problemen die je ermee oplost om iets geduldiger te zijn, ik denk dat we die problemen zo graag kwijt willen dat we dat ervoor over moeten hebben.
Wat wil je precies bereiken met Superland?
Ik wil een zesde alternatief bieden naast de huidige vijf –machtige- inkoopkantoren. Ik wil een stabiele manier voor zowel boeren als consumenten waar zij op een makkelijke maar eerlijke manier voedsel en geld kunnen uitwisselen. Een plek waar boeren goed betaald krijgen maar waar ik als consument ook niet geacht wordt om naar vijf verschillende boerderij hoef te fietsen.
Het lijkt mij ook mooi als supermarkten zelf hieraan bijdragen. Bestaande supermarkten zou ik willen uitdagen om koploper te worden in het nieuwe systeem, een gezonder systeem zowel voor beesten, als voor boeren en consumenten. Er zijn zulke fantastische, creatieve marketing mensen. Die zou ik graag uitdagen: denk eens iets anders dan 3 halen 2 betalen.
Hoe draagt Superland praktisch bij aan het boerenbestaan?
Ik heb er nog niet zoveel gesproken. Ik ben wat vertwijfeld over boeren omdat ik ook denk dat er in het verleden allemaal branches in de problemen zijn gekomen. Bakkers, groenteboeren en slagers zijn allemaal vervangen door supermarkten. Als het zou gaan om mijn eigen boerderij dan zou ik daarvoor vechten. We moeten ervoor zorgen dat boeren er nog brood in zien om voedsel te produceren voor Nederland. En Superland draagt daaraan bij denk ik.
Ben je in je proces anders tegen Nederland als voedselproducerend land aan gaan kijken?
Ja, Nederland voedselland zit gigantisch in de problemen. We produceren te veel voedsel in een land wat daar te klein voor is en een klimaatakkoord wil halen. We zijn een land dat veel voedsel importeert voor ons vee bijvoorbeeld, daar gaat een enorme productie achter schuil. Nederland is de grootste voedselexporteur na de Verenigde Staten. Maar daar waar veel geld is, is ook ruimte voor nieuwe mogelijkheden en ontdekkingen. Ik ben er ook achter gekomen dat Nederland enorm internationaal gewaardeerd wordt om hun kennis van landbouw en veeteelt. Dat wist ik ook niet.
Hoe kunnen mensen meedoen?
Ik nodig iedereen die Superland interessant vindt om het op te pakken: ofwel met een debat, een ontwerpopdracht of een andere manier om actief met een mogelijke oplossing aan de slag te gaan. Er komen twee momenten aan waar ik graag met mensen in gesprek ga:
- Creathon op 1 & 2 december 2017
- Symposium ‘Verwaarden Natuurlijke Veehouderij’ op 8 maart 2018
Wil je meer weten over het Platform Natuurlijke Veehouderij en Natural Livestock Farming? Ga naar de websites http://natuurlijkeveehouderij.nl en http://www.naturallivestockfarming.com