Inner Orbits, Cosmic Motion
Zalán Szakács, Heleen Blanken, Lucien Bitaux, Daniela de Paulis en Hannah van der Heide
Wetenschapsfilosoof en gastcurator Sabine Winters nodigde kunstenaars Zalán Szakács, Daniela de Paulis, Heleen Blanken, Hannah van der Heide en Lucien Bitaux uit om te reflecteren op de kosmos. De tentoonstelling Inner Orbits, Cosmic Motion werd op zondag 12 oktober feestelijk geopend door Sabine Winters. Hieronder lees je haar openingswoord terug.
Scroll down for the English version
Ik heb een korte inleiding geschreven, maar in plaats van de kunstwerken uit te leggen of te vertellen wat ze voorstellen, geloof ik dat het veel belangrijker is om ze eerst zelf te verkennen en te ervaren. Dus, na deze introductie, nodig ik jullie uit om vrij door de tentoonstelling te dwalen en ze zelf te ervaren. Als je meer wilt weten over de afzonderlijke kunstwerken, is er ook een hand-out beschikbaar met extra informatie.
Sabine Winters, opening 'Inner Orbits, Cosmic Motion'
Verwondering, zoals de filosoof en denker Hannah Arendt ooit heeft gezegd, is het begin van al het denken. 1
Niet scepsis.
Niet twijfel.
Niet rede.
Maar verwondering, een open blik op de wereld.
Voor Arendt was verwondering geen ontsnapping aan de werkelijkheid, maar juist een manier om er middenin te staan.
Ze zei dat verwondering ons in staat stelt te zien dat iets ís, in plaats van niet is.
Het is dat moment waarop je opeens merkt dat de lucht blauw is, echt blauw - of dat het gras meer tinten groen bevat dan je ooit zou kunnen tellen.
Dat gevoel van verwondering over de wereld, en de liefde voor de wereld die daaruit voortkomt, keert terug in Arendts idee van Amor Mundi:
een liefdevolle, betrokken manier van aanwezig zijn in de wereld om ons heen.
Maar die liefde voor de wereld, Arendts Amor Mundi, is geen naïeve of louter optimistische omhelzing van de realiteit.
Integendeel.
Voor Arendt, een diep politiek denker, gaat Amor Mundi niet over het najagen van een romantische verwondering,
maar over verbonden en betrokken blijven bij de wereld zoals die werkelijk is, inclusief haar schaduwkanten. Het gaat om handelen en morele verantwoordelijkheid nemen in onze betrokkenheid bij de wereld om ons heen.
Amor Mundi is ook de aanvaarding van de vele stemmen en perspectieven die samen onze gedeelde menselijke en, zo zou ik willen toevoegen, niet-menselijke wereld vormen, zelfs wanneer die stemmen botsen of verwarring brengen.
En juist in die gebroken, botsende wereld zag Arendt altijd de mogelijkheid van een nieuw begin:
Wij, als mensen, hebben het vermogen om te handelen,
om iets nieuws te scheppen, ondanks alles,
en daarmee onszelf en de wereld waarin we leven opnieuw uit te vinden.
Dat, geloofde zij, is wat ons mens maakt.
De reden dat ik Arendts denken vandaag hier met jullie deel,
is omdat ik geloof dat we pas echt voor de wereld kunnen zorgen,
haar echt kunnen omarmen,
door middel van een gevoel van verbonden verwondering.
Detail ‘New Atlantis – Experiment no. 1’ | Zalán Szakács
Verwondering, voor mij, is het hart van alles.
Het is hoe we een aandachtige, liefdevolle verbinding vormen met de wereld om ons heen.
En voor die vorm van aandachtige verwondering
hebben we kunst nodig.
En misschien, meer dan ooit, hebben we kunstenaars nodig.
De tentoonstelling Inner Orbits, Cosmic Motion gaat precies daarover:
Over onze verwondering voor het universum waarin we bewegen,
maar ook over de verwondering voor de vaardigheid en originaliteit waarmee de kunstenaars - Heleen, Daniela, Hannah, Zalán en Lucien, nieuwe perspectieven openen op de grote vragen over wie wij zijn in dat universum.
Waar begin jij, waar eindig ik?
Wat gebeurt er wanneer we onze kennis, ons vakmanschap en onze verbeelding gebruiken om met zorg en liefde om te gaan met alles om ons heen?
Wat is kennis eigenlijk?
En hoe verhouden we ons tot wat we waarnemen?
Wat is de betekenis van het leven? (oef)
In het weefsel tussen het kleine en het immense,
tussen de innerlijke banen van onze gedachten en de grote kosmische bewegingen om ons heen, bevindt zich een dynamiek waarin we proberen betekenis te geven aan ons bestaan en de wereld te begrijpen waarin we leven.
Hannah van der Heide | z.t., detail totaalinstallatie
Er zijn maar heel weinig dingen die ik met zekerheid durf te zeggen, maar dit is er één:
Dat deze voortdurende zoektocht naar wie wij zijn in relatie tot de wereld en het universum om ons heen misschien wel het meest troostrijke, en het meest diep-menselijke is dat er bestaat. (Ik hoop eigenlijk dat we de antwoorden nooit echt zullen vinden.)
Dat is wat de vijf werken die je hier in deze tentoonstelling ziet met elkaar verbindt: Elk stelt op zijn eigen manier vragen en laat zien hoe het universum zich aan ons openbaart en doet dat op een manier die ook iets wezenlijks onthult over wie wij zijn.
Mijn oprechte dank aan Zalán, Heleen, Daniela, Hanna en Lucien,
voor hun vakmanschap, hun visie, en de precisie waarmee zij via hun werk vragen stellen.
Door hun ogen en creaties kunnen we zien dát iets ís, in plaats van dat het er niet is.
We kunnen met aandacht verwonderd zijn, en daarin vinden we verbinding.
In dit besef, deze vorm van amor mundi, verschijnt de wereld niet als object,
maar als relatie: iets waarmee we ons verbinden, via waarneming en denken.
En tot slot wil ik het team van Kunstenlab bedanken,
voor het vertrouwen, de begeleiding en weldoordachte inbreng.
Deze tentoonstelling is tot stand gekomen door samenwerking, niet in afzondering.
Mijn warme dank aan het hele team, en in het bijzonder aan Gerda en Hanna.
Sabine Winters
www.sabinewinters.nl
De tentoonstelling Inner Orbits, Cosmic Motion is nog te zien tot en met 3 januari 2026. Lees hier meer over de tentoonstelling >>
[english text]
Philosopher of science and guest curator Sabine Winters invited artists Zalán Szakács, Daniela de Paulis, Heleen Blanken, Hannah van der Heide, and Lucien Bitaux to reflect on the cosmos. The exhibition Inner Orbits, Cosmic Motion was festively opened by Sabine Winters on Sunday, October 12. Below you can read her opening speech.
I’ve written a short introduction but rather than explaining the artworks or what they represent, I believe it’s very important to explore and experience them first for yourself. So after this introduction, please roam around the exhibition and experience. If you want to know more about the individual artworks, there is also a handout available that provides more information, should you wish to have it.
Wonder, as the philosopher and great thinker Hannah Arendt once said, is the beginning of all thought. 2
Not skepticism.
Not doubt.
Not reason.
But wonder: an open gaze toward the world.
For Arendt, wonder wasn’t an escape from reality, but a way of standing right in the middle of it.
She said that wonder allows us to see that something is, rather than is not.
It’s that moment when you suddenly notice that the sky is blue, really blue, or that the grass holds more shades of green than you could ever count.
This sense of wonder for the world, and the love for the world that comes with it, returns in Arendt’s idea of Amor Mundi: a loving, engaged way of being present in the world around us.
But that love of the world, Arendt’s Amor Mundi, is not a naïve or purely optimistic embrace of reality.
Far from it.
For Arendt, who was a deeply political thinker, Amor Mundi is not about chasing a romantic kind of wonder but staying connected and engaged to the world as it truly is, including its shadows. It’s about taking action and moral responsibility in this engagement with the world around us.
Amor Mundi is also the acceptance of the many voices and perspectives that make up our shared human and, I would like to add, nonhuman world, even when those voices clash or bring confusion.
And it’s precisely in that fractured, colliding world that Arendt always saw the possibility of a new beginning:
We as human beings have the capacity to act, to create something new despite everything,
and in doing so, to reinvent ourselves and the world we live in.
That, she believed, is what makes us human.
The reason I bring Arendt’s thinking here today, to you,
is because I believe we can only truly care for,
only truly embrace the world,
through a sense of connected wonder.
Wonder, for me, is at the heart of everything.
It’s how we form an attentive, loving connection with the world around us.
And for that kind of attentive wonder,
we need art.
And perhaps, more than ever, we need artists.
The exhibition Inner Orbits, Cosmic Motion, is exactly about that:
About our sense of wonder for the universe we move within,
but also a sense of wonder about the skill and originality with which the artists, Heleen, Daniela, Hanna, Zalan, and Lucien, open new perspectives on the big questions of who we are in that universe.
Where do you begin, where do I end?
What happens when we use our knowledge, our craft, and our imagination to care lovingly for everything around us?
What is knowledge, really?
And how do we relate to what we perceive?
What is the meaning of life? (oef!)
In the weaving between the small and the vast,
between inner orbits of thoughts and grand cosmic motions around us,
there is this dynamic in which we try to give meaning to our lives,
and to understand the world we live in.
However, there are very few things I dare to say with certainty, but this is one:
that this ongoing search for who we are in relation to the world and the universe around us may well be the most comforting, and the most deeply human, thing there is. (I kind of hope we never find the answers. )
That’s what connects the five works you’ll see here in this exhibition:
each in their own way asks questions and speaks to how the universe reveals itself to us,
and in doing so, reveals something essential about who we are.
My heartfelt thanks to Zalan, Heleen, Daniela, Hanna, and Lucien,
for their skill, their vision, and the precision with which they ask questions through their work.
Through their eyes and creations, we can see that something is, rather than is not.
We can wonder attentively, and in that, we find connection. In this recognition, this amor mundi, the world appears not as object but as relation, something we engage with through perception and thought.
And finally, I want to thank the team at Kunstenlab, for their trust, their guidance, and their thoughtful input.
This exhibition came into being through collaboration, not in isolation.
My warm thanks to the entire team, and especially to Gerda and Hanna.
And last but not least, thank you, sincerely, for being here.
Sabine Winters
www.sabinewinters.nl