Een reflectie van architectuurhistoricus Astrid Aarsen op de tentoonstelling GRIDS 

Vijf roestige metalen installaties staan intimiderend in de grote tentoonstellingsruimte van Kunstenlab in Deventer. Ze vragen aandacht. Nodigen uit tot (be)vragen. De rechtlijnigheid en rigiditeit van het grid is direct herkenbaar en tegelijkertijd klopt er iets niet. Met zijn expositie GRIDS biedt Art van Triest een schijnbaar houvast. Want wat hij vooral doet, is ontregelen.

De installaties zijn ieder op een andere manier uit hun evenwicht gebracht tijdens de openingsperformance. Het publiek ervaart de spanning van destructie en letterlijk loslaten. Wat blijft erover na een vrije val van 17 meter hoogte? De geëxposeerde kunstwerken krijgen ter plekke hun vorm. Door het grid moedwillig kapot te maken, ontstaan nieuwe vormen. Krijgt het werk nieuwe betekenis in het dynamische proces van het maken.

 

Still uit de video van de openingsperformance zondag 1 november 2020

Maakbaar
Art van Triest bevraagt in GRIDS de rechtlijnigheid van ons maakbaarheidsideaal. Alsof we alles kunnen (weten) en in hokjes kunnen plaatsen. De rationele, meetkundig bepaalde structuur van het grid is voor hem de ultieme representant daarvan. Het is een geliefd hulpmiddel voor ontwerpers, omdat het houvast en tegelijkertijd ontwerpvrijheid biedt en is in vele subtiele en minder subtiele variaties wereldwijd terug te vinden in stadsplannen en in de architectuur. Voor Van Triest is het grid en daarmee het rationele, rechtlijnige denken niet onschuldig. Van Triest: ‘In veel van die strak vormgegeven modernistische wijken voel ik me doodongelukkig uit pure rechtlijnigheid.’ De vraag of hij zijn werk als een protest ziet, beantwoordt Van Triest ontkennend. ‘Protest polariseert en biedt geen ruimte voor de nuance, die voor mij betekenisvol is. Maar ik hoop wel dat het als een proteststem overkomt.’

Transformeerbaar
In onze hang naar sturing en controle, regels, en rationeel doordachte systemen willen we het oncontroleerbare graag laten verdwijnen. 

Terwijl als iets zichtbaar wordt in onze huidige samenleving, dan is het dat we simpelweg niet alles onder controle kunnen houden. Als we ons daar bewust van zijn, de illusie van totale controle doorprikken en er mee leren dealen, dan kunnen we er ook mee spelen en er nieuwe betekenissen aan toekennen. Zoals de muurtekening in de Kunstenlabsteeg via de weerspiegeling in het raam de omgeving integreert in het getekende grid. Oncontroleerbaar en afhankelijk van het perspectief dat de beschouwer kiest, ontstaat een nieuwe werkelijkheid.

Art van Triest, muurschildering in de Kunstenlabsteeg

Van Triest speelt met verschillende niveaus waarop we onze werkelijkheid ervaren. Hij vervormt het grid en maakt de spanning tussen controle en oncontroleerbaarheid voelbaar. Zijn werken verleiden de bezoeker zich opnieuw tot de werkelijkheid te verhouden. Met kleine aanwijzingen activeert hij opmerkzaamheid. Verrast hij en maakt hij de bezoeker op spitsvondige wijze bewust van de aanwezigheid van eigen patronen en conditioneringen. De vervormingen in zijn grids - uitgevoerd in verschillende dimensies en materialen; in metaal, hout, grafiek en roepen de associatie van mislukking op, maar zijn dat niet. Het laat zien dat de grids en ook onze beeld op de werkelijkheid transformeerbaar is. En dat is de kracht van zijn werk.

'Een nieuw evenwicht tussen controle en het oncontroleerbare'

Nieuw evenwicht
We hebben systemen en regels nodig, zoeken naar wetmatigheden en verklaringen waarvoor we verantwoording kunnen afleggen. Voor iets waar we geen controle over hebben, voelen we ons niet verantwoordelijk. Van Triest daarentegen neemt de volle verantwoordelijkheid voor wat buiten zijn controle ontstaat. Hij omarmt de onbedoelde sporen van onervarenheid. Hij plaatst schijnwerpers op ‘slordigheden’ in zijn - nonchalant op de muur gepinde- etsen die voor een graficus ontoelaatbaar zouden zijn en wijst hij met trots op de onbedoelde uitschieter in zijn muurtekening.

Het rationele, lineaire denken biedt de illusie van voorspelbaarheid en controle, maar in werkelijkheid vertekent en vernauwt het onze blik. Er is geen ruimte voor onbedoelde en onvoorspelbare processen, maar we ervaren ze wel. Door de rechtlijnigheid van het grid actief te doorbreken, creëert Van Triest een nieuw evenwicht tussen controle en het oncontroleerbare. Hij nodigt uit de controle af en toe uit handen te geven in ruil voor de vrijheid die het oncontroleerbare ons geeft. Met deze tentoonstelling completeert hij ons beeld op de werkelijkheid.

Astrid Aarsen

d.d. 13 oktober 2020

Astrid Aarsen is architectuurhistoricus en freelance schrijver | research interviewer met fascinatie voor de diepere dimensies achter het alledaagse. Zij schrijft onder ander voor o.a. A.Zine en Noorderbreedte.  

Een registratie van de openingsperformance bij de tentoonstelling GRIDS
Zondag 1 november 2020